Hastaların Ödev ve Sorumlulukları Nelerdir?

             Haklar, ödev ve sorumluluklarla dengelenir. Hastalar için hak olan, başkaları için haksızlık olmamalıdır.

               Hasta ve hasta yakınlarının, hekim ve diğer sağlık çalışanlarıyla olan ilişkilerinde sahip oldukları haklar yanında, yerine getirmeleri gereken ödevler ve sorumlulukları da vardır. Bunlar olmaksızın söz konusu ilişkiden amaçlanan yarar elde edilemez.

             Hekimle hasta arasındaki ilişkinin hedefi, hastanın bozulan sağlık durumunu iyileştirmek veya mevcut sağlığını koruyup geliştirmektir. Hekimin tek başına caba sarf etmesi ve sorumluluklarının gereğini yerine getirmesiyle bu hedefe ulaşılamaz. Hastanın da ayni amaç doğrultusunda caba sarf etmesi, sorumluluk üstlenmesi ve yükümlülüklerini yerine getirmesi gereklidir.

                   Ayrıca, hekim kadar hasta tarafına da erdemli bir ilişkinin vazgeçilmez koşulları olan karşılıklı saygı-sevgi; güven-dürüstlük, zarar vermeme-yarar sağlama, özerklik-bağımsızlık ile adalet-hakkaniyet gibi temel etik ilkelere uygun davranmak sorumluluğu düşmektedir. Bu bağlamda, sağlığın korunup geliştirilmesi; hastalık söz konusu olduğunda erken teşhis ve etkin tedavisi yada tedaviye rağmen ortaya çıkan kısıtlılık halinin rehabilitasyonu surecinde istenilen hedefe ulaşılabilmesi için hastalara düşen ödev ve sorumluluklar şunlardır:

• Hastalar, sağlık kurumlarında hizmetlerin aksamadan verilebilmesi için belirlenen kurallara uymalıdırlar.

• Hastalar, tıbbî durumlarının gerektirdiği öncelikler haricinde, imtiyaz ve iltimas talep etmemelidirler.

• Acil ve ilk yardım hizmetlerinin sağladığı öncelik ve ayrıcalıkları suiistimal etmeye kalkmamalıdırlar.

• Hastalar hekimlerinden tip mesleğinin etiğine, ilgili mevzuata ve toplum ahlakına aykırı taleplerde bulunamazlar.

• Hastalar, meslekî bilgi ve ilkeler ışığında bağımsız karar verme özgürlüklerini kısıtlayacak şekilde hekimleri üzerinde psikolojik, sosyal ve fiziksel baskı kurmaya kalkışmamalıdırlar.

• Hastalar hekimlerin ve sağlık çalışanlarının vakitlerine saygı göstermeli, onları gereksiz yere ve randevusuz olarak meşgul etmemelidirler.

• Hastalar randevu tarihlerine ve saatlerine özenle uymalıdırlar.

• Hastalar, refakatçileri ve ziyaretçileri hastane temizlik ve hijyenini bozacak şekilde hareket edemezler.

• Hastalar, refakatçileri ve ziyaretçileri hastanede gurultu yapmamalı, asayiş ve huzuru bozacak davranışlardan kaçınmalıdırlar.

• Tıbbî endikasyon olmaksızın rapor talebinde bulunulamaz.

• Hastalar sağlık durumları hakkında, gerçeğe aykırı belge ve dokuman düzenlenmesini isteyemezler.

• Hastaların hekimlerine yanlış ve eksik bilgi vermeleri ve bazı gerçekleri gizlemeleri kabul edilemez.

• Hastalar önerilen bir tedaviyi reddediyorlar ise, alternatif başka bir tedavi uygulanıp uygulanmaması veya tedavisiz kalma konusundaki tercihlerini hekimlerine açıklıkla söylemelidirler.

• Önerilen tedaviyi reddetmeyip kabullenen bir hasta, bu tedaviye uyum göstermeli ve tarif edildiği gibi uygulamalıdır.

• Yaşamı tehdit eden veya ağır olumsuz sonuçlar doyurabilecek durumlarda, önerilen tedaviyi reddeden hasta, bu tercihini yazılı olarak belgelemek isteyen hekim veya sağlık kurumunun isteğini geri çeviremez.

• Hasta ve hasta yakınları, hastaneye hastanın perhizine uymayacak yiyecekler getiremezler.

• Hasta ve hasta yakınları sağlık çalışanlarına saygı ve nezaket kuralları çerçevesinde davranmalıdırlar.

• Hastalar hastalıkları konusunda bilgi almak istemedikleri taktirde, bunu hekimlerine basta belirtmelidirler.

• Hastalar, hastalıkları konusunda kimlere bilgi verilmesini istemediklerini, hekimlerine açıklamalıdırlar.

• Hastalar ve yakınları sosyal güvenlik kurumlarının sunduğu olanaklardan haksiz ve usulsüz biçimlerde yararlanmak talebinde bulunamazlar.

• Hastalar, hastanede iken kullanımlarına sunulan eşya ve cihazlara zarar vermemelidirler. Hastanenin ve hastanedeki cihaz ve eşyanın korunması, yıpratılmaması için gereken titizliği göstermelidirler.

• Hastalar bir kurum veya hekimden aldıkları rapor, epikriz, film veya tetkikleri, başvurdukları diğer bir hekim veya sağlık kurumundan saklamamalıdırlar.

• Hastalar hekim veya sağlık kurumlarına kimliklerini, adres ve telefonlarını doğru olarak bildirmelidirler.

• Hasta, bir hekimin kontrol ve tedavisi altında iken, başka bir tedaviyi de birlikte sürdürmek istiyorsa, müdavi hekimine bu konuda bilgi vermelidir.

• Hastalar, hekimlerinin iyileşmeleri ve iyilik hallerini koruyup geliştirmeleri için kendilerine öğretecekleri bilgi ve becerileri kazanmak üzere, gereken çabayı sarf etmelidirler.

• Hastalar, uygulanacak olan tıbbî işlemler hakkında hekimlerinden yeterince bilgi alıp soruları yanıtlandıktan ve başkalarına danışıp karar verebilmek için makul bir zaman geçtikten sonra kendileriyle ilgili karar vermekten kaçınamazlar.

• Hastalar teşhis ve tedavi surecinde, hekim ve diğer sağlık çalışanlarıyla her aşamada işbirliği yapmalıdırlar.

• Hastalar, hekimlerinin ve diğer sağlık çalışanlarının emeklerini ve duygularını istismar etmemeli, dürüst davranmalıdırlar.

• Hastalar, kendilerine geçerli tıbbî bilgi ve yöntemlere aykırı teşhis ve tedavi yaklaşımlarının uygulanması talebinde bulunamazlar.

• Hastalar taburcu edildikten sonra, evlerinde kendilerine verilen tedaviyi almalı ve önerildiği gibi ayaktan kontrollerini yaptırmalıdırlar.

• Hastalar acil durumlar ve zorunluluklar hariç, kendilerini tedavi etmeyi kabul etmeyen özel çalışan hekim veya sağlık kurumlarının bu kararına saygı duymalıdırlar.

• Hastalar, müdavi hekimin, hastalıkları ve tedavileri konusunda başka bir hekim veya sağlık kurumundan konsültasyon isteğini geri çevirmemedirler.

• Hastalar, hekim ve diğer sağlık çalışanlarının istirahatlarına izin vermeyecek, özel yaşamlarına fırsat tanımayacak, organik ve ruhsal gereksinimlerini karşılamalarını engelleyecek ve sağlıklarını bozacak şekilde onlara aşırı yük ve angarya yükleyemezler.

• Hastalar, hekimin sorularını makul bicimde cevaplamalıdırlar.

• Taburcu edilmesi veya başka bir kuruma sevki gereken hasta, bu durum kendisine bildirildikten sonra makul bir sure içerisinde nakil için gerekli olan işlemleri yapmalıdır. Hastane yatakları ve imkânları gereksiz ve haksiz bir bicimde işgal edilemez.

• Hastalar hastaneleri barınma, beslenme ve sosyal bakim eksikliklerini gidermek amacıyla kullanamazlar.

• Hastalar hekim ve sağlık kurumunun izni olmaksızın, kendileriyle ilgili dosyaları ve diğer dokümanları kurum dışına çıkaramazlar.

• Hastalar, gereksiz tıbbî girişim ve tedavi talebinde bulunamazlar.

• Hastalar, onay verdikleri tanı veya tedavi amaçlı girişimler sırasında, gereken uyum ve kolaylığı göstermelidirler. İşlem öncesinde, ilsem sırasında ve sonrasında fark ettikleri her turlu değişiklik ve anormalliği gecikmeden hekimlerine bildirmelidirler.

• Hastalar hastalıklarına teşhis konulabilmesi için gerek duyulduğunda balgam, idrar ve sperm gibi vücut örneklerini doğru olarak ve tarif edildiği bicimde vermelidirler.

• Hastalar, organ ve dokularının ölümlerinden sonra alınıp, başkalarınca kullanılmasına izin veriyorlarsa, bunu yazılı olarak beyan etmelidirler.

• Hastalar ölümleri veya bilinçsiz kalmaları halinde, kendisiyle ilgili tıbbî kararların kim tarafından verilmesini istediklerini, yazılı olarak beyan etmelidirler.

• Hasta hepatit ve AIDS gibi sağlık çalışanlarını riske atacak bir bulaşıcı hastalığının bulunduğunu biliyorsa, bunu kendisinin teşhis, tedavi ve tıbbî bakımıyla ilgilenen ilgililere en basta bildirmek durumundadır.

• Hastalar somut olay ve belgelere dayanmaksızın sağlık çalışanları ve kurumlarını yıpratacak şekilde kamuoyu önünde hakaret ve suçlayıcı beyanatta bulunmamalıdırlar.

       Hastaların bu yükümlülüklerin gereğini yerine getirmeleri halinde, gereksinimleri olan hizmeti daha hızlı, kolay ve nitelikli olarak almaları mümkün olacaktır. Böylece, daha yüksek oranda hasta memnuniyeti elde edilebilecektir. Aksi taktirde, hekim ve sağlık çalışanlarıyla hasta ve hasta yakınları arasında gereksiz sürtüşmeler yaşanacak ve iki taraf için stres ve zaman kaybı söz konusu olacaktır. Sonuçta, taraflar zarar görecektir.

             Unutulmaması gerekir ki, hekimlerle hastalar, rakip yada hasım değillerdir. Tam aksine, aynı amacı gerçekleştirmeye çalışan bir ekibin doğal elemanlarıdırlar. Hastanın talebi sağlığına kavuşmaktır. Hekimin amacı da hastasını, sağlığına kavuşturmaktır. Bu ortak hedef doğrultusunda karşılıklı iyi niyet, empati ve saygı çerçevesinde optimal bir ilişkinin sürdürülmesi gerekmektedir ki, amaca ulaşılabilsin.